Nghiên cứu: A Bibliometric Analysis Of Fintech Trends And Digital Finance

11/04/2025 Hữu Lộc

Bài viết “Phân Tích Thư Mục Về Xu Hướng Fintech và Tài Chính Số” của Said Khalfa Mokhtar Brika, thuộc Khoa Khoa học Hành chính, Trường Cao đẳng Ứng dụng, Đại học Bisha, Ả Rập Saudi, xuất bản năm 2022 trên Frontiers in Environmental Science, tập 7, tập trung phân tích xu hướng nghiên cứu khoa học về mối liên hệ giữa sự phát triển của công nghệ tài chính (Fintech) và tài chính số. Dựa trên cơ sở dữ liệu ScienceDirect, nghiên cứu này xem xét các bài báo khoa học đã được công bố, tiến hành phân tích nội dung trên 343 bài viết để xác định các cụm nghiên cứu, từ đó tìm ra những khoảng trống và đề xuất các hướng nghiên cứu tiềm năng. Nghiên cứu này đóng góp vào việc hệ thống hóa kiến thức, cung cấp cái nhìn tổng quan về lĩnh vực đang phát triển nhanh chóng này.

Sự Trỗi Dậy của Tài Chính Số và Fintech

Sự phát triển của công nghệ số đã tạo ra một cuộc cách mạng trong ngành tài chính, mang đến những dịch vụ mới mẻ và tiện lợi hơn cho người dùng (Brandl & Hornuf, 2020; Kanungo & Gupta, 2021). Không chỉ dừng lại ở việc nâng cao hiệu suất của các tác vụ truyền thống, quá trình số hóa còn mở ra những cơ hội việc làm và mô hình kinh doanh mới cho các công ty dịch vụ tài chính (Gomber et al., 2017; Legner et al., 2017). Tài chính số bao gồm các sản phẩm tài chính mới, các công ty tài chính sáng tạo và những phương thức tương tác mới với khách hàng (Anjum et al., 2017; Azizi et al., 2021). Sự trỗi dậy của Fintech đã thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu, những người muốn khám phá tác động của công nghệ đối với ngành tài chính. Khả năng chuyển đổi chuỗi cung ứng trong hầu hết các lĩnh vực kinh doanh, các mô hình kinh doanh mới và những giải pháp tài chính sáng tạo đã tạo nên sức hút của Fintech (Abbas et al., 2019a, 2020; Teece, 2010; Gomber et al., 2017; Varga, 2017). Tìm hiểu thêm về tiền điện tử và tác động của nó đến ngân hàng truyền thống.

Phương Pháp Nghiên Cứu Thư Mục (Bibliometric Analysis)

Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, bài viết sử dụng phương pháp phân tích thư mục (bibliometric analysis), một phương pháp định lượng sử dụng các kỹ thuật toán học và thống kê để phân tích các ấn phẩm khoa học (Moed, 2006; Zhang et al., 2021). Phương pháp này cho phép đánh giá xu hướng phát triển của một lĩnh vực nghiên cứu, xác định các tác giả, bài viết và tạp chí có ảnh hưởng lớn nhất (van Oorschot et al., 2018; Vatananan-Thesenvitz et al., 2019). Phân tích thư mục giúp hệ thống hóa các công trình nghiên cứu hiện có, xác định “trạng thái hiện tại” (state of the art) của một chủ đề nghiên cứu (Levy & Ellis, 2006). Trong bối cảnh tài chính số và Fintech, nơi mà thông tin đóng vai trò quan trọng và các quy trình tài chính ngày càng được số hóa (Karagiannaki et al., 2017), phân tích thư mục trở thành một công cụ hữu ích để hiểu rõ hơn về sự phát triển của lĩnh vực này (Nicoletti et al., 2017; Leong & Sung, 2018).

Bài viết khác:

Kết Quả Phân Tích và Thảo Luận

Phân tích dữ liệu từ ScienceDirect trong giai đoạn 2006-2020 cho thấy sự gia tăng đáng kể trong số lượng các công trình nghiên cứu về tài chính số và Fintech, đặc biệt là trong ba năm gần đây (2018, 2019 và 2020). Điều này phản ánh sự mới mẻ và tính cấp thiết của chủ đề này trong bối cảnh ngành tài chính đang trải qua những biến đổi sâu sắc. Các từ khóa phổ biến trong các nghiên cứu bao gồm Fintech, blockchain, tài chính toàn diện (financial inclusion), Bitcoin và dữ liệu lớn (big data). Điều này cho thấy các nhà nghiên cứu tập trung vào những khía cạnh quan trọng nhất của tài chính số và Fintech. Nghiên cứu cũng xác định được các tác giả có ảnh hưởng lớn trong lĩnh vực này, như John Hill và David Lee Kuo Chuen, những người mà các nhà nghiên cứu khác nên tham khảo để có được cái nhìn sâu sắc hơn về chủ đề này.

Mạng Lưới Nghiên Cứu và Các Cụm Chủ Đề

Phân tích mạng lưới các từ khóa cho thấy có 8 cụm chủ đề chính trong lĩnh vực tài chính số và Fintech:

Fintech và các chủ đề liên quan: Đây là cụm lớn nhất, bao gồm các nghiên cứu về bản chất, ứng dụng và tác động của Fintech.
Tài chính toàn diện (financial inclusion) và blockchain: Các nghiên cứu trong cụm này tập trung vào việc sử dụng công nghệ blockchain để thúc đẩy tài chính toàn diện, đặc biệt là ở các nước đang phát triển.
Tiền điện tử (cryptocurrency) và Bitcoin: Cụm này bao gồm các nghiên cứu về bản chất, rủi ro và cơ hội của tiền điện tử, đặc biệt là Bitcoin. Xem thêm về top 10 tiền điện tử đáng chú ý năm 2025 và hướng dẫn đầu tư crypto cho người mới bắt đầu. Phân tích so sánh giữa Bitcoin và Ethereum cũng giúp nhà đầu tư đưa ra lựa chọn phù hợp.
Dịch vụ tài chính: Các nghiên cứu trong cụm này tập trung vào việc số hóa các dịch vụ tài chính truyền thống.
Tài chính khởi nghiệp (entrepreneurial finance): Cụm này bao gồm các nghiên cứu về vai trò của Fintech trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp.
Cho vay ngang hàng (P2P lending): Các nghiên cứu trong cụm này tập trung vào mô hình cho vay ngang hàng và tác động của nó đối với thị trường tài chính.
Công nghệ sổ cái phân tán (distributed ledger technology): Cụm này bao gồm các nghiên cứu về các ứng dụng tiềm năng của công nghệ sổ cái phân tán trong ngành tài chính.
Niềm tin (trust): Các nghiên cứu trong cụm này tập trung vào vai trò của niềm tin trong việc thúc đẩy sự phát triển của tài chính số và Fintech.

Phân tích mạng lưới các tác giả cho thấy David Lee Kuo Chuen là một trong những nhà nghiên cứu có ảnh hưởng lớn nhất trong lĩnh vực này, với nhiều công trình được các nhà nghiên cứu khác tham khảo. Tuy nhiên, nghiên cứu của John Hill, mặc dù quan trọng, lại ít được các nhà nghiên cứu khác sử dụng hơn.

Kết Luận và Hạn Chế

Bài viết này đã cung cấp một cái nhìn tổng quan về sự phát triển của nghiên cứu khoa học về tài chính số và Fintech thông qua phương pháp phân tích thư mục. Kết quả phân tích cho thấy sự gia tăng đáng kể trong số lượng các công trình nghiên cứu về chủ đề này, đặc biệt là trong những năm gần đây. Nghiên cứu cũng xác định được các chủ đề nghiên cứu chính, các tác giả có ảnh hưởng và các tạp chí hàng đầu trong lĩnh vực này. Những phát hiện này có thể giúp các nhà nghiên cứu và các nhà hoạch định chính sách hiểu rõ hơn về trạng thái hiện tại của Fintech và tài chính số, từ đó đưa ra những quyết định sáng suốt hơn.

Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng có một số hạn chế. Thứ nhất, nghiên cứu chỉ sử dụng dữ liệu từ một cơ sở dữ liệu duy nhất, ScienceDirect. Thứ hai, nghiên cứu chỉ tập trung vào các bài báo khoa học, bỏ qua các nguồn thông tin khác, chẳng hạn như báo cáo của các tổ chức tài chính và các bài viết trên blog. Trong tương lai, các nghiên cứu nên sử dụng nhiều cơ sở dữ liệu hơn và xem xét các nguồn thông tin khác để có được một cái nhìn toàn diện hơn về Fintech và tài chính số.

Tóm lại, nghiên cứu này cung cấp một cái nhìn tổng quan có giá trị về sự phát triển của nghiên cứu khoa học về Fintech và tài chính số. Mặc dù có một số hạn chế, nhưng những phát hiện của nghiên cứu này có thể giúp các nhà nghiên cứu và các nhà hoạch định chính sách hiểu rõ hơn về lĩnh vực này và đưa ra những quyết định sáng suốt hơn.

Download Nghiên cứu khoa học: A Bibliometric Analysis Of Fintech Trends And Digital Finance