Nghiên cứu: What Is Plagiarism And How To Avoid It?

Đạo Văn Là Gì Và Làm Thế Nào Để Tránh Nó?

Bài viết này đi sâu vào vấn đề đạo văn, một hành vi vi phạm nghiêm trọng các tiêu chuẩn học thuật và đạo đức trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học. Đạo văn không chỉ là một hành vi gian lận mà còn vi phạm luật bản quyền và làm suy yếu tính toàn vẹn của tri thức. Nghiên cứu này, được thực hiện bởi Dhammi và Haq và công bố trên Tạp chí Chỉnh hình Ấn Độ (Indian Journal of Orthopaedics) năm 2016, cung cấp một cái nhìn tổng quan toàn diện về các hình thức đạo văn khác nhau, cách phát hiện chúng và các biện pháp phòng ngừa. Bài viết cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc trung thực trong công việc học thuật và những hậu quả nghiêm trọng mà đạo văn có thể gây ra đối với sự nghiệp của một nhà khoa học. Mục tiêu của bài viết là nâng cao nhận thức về vấn đề này và khuyến khích các tác giả tuân thủ các tiêu chuẩn đạo đức trong công việc của họ.

Định Nghĩa và Các Hình Thức Đạo Văn

Đạo văn, bắt nguồn từ tiếng Latinh “plagiarius” có nghĩa là “kẻ bắt cóc,” được định nghĩa là hành vi chiếm đoạt ý tưởng, ngôn ngữ hoặc các sản phẩm sáng tạo khác của người khác và trình bày chúng như là của riêng mình (Encyclopedia Britannica). Dhammi và Haq (2016) nhấn mạnh rằng đạo văn không chỉ là việc sao chép trực tiếp mà còn bao gồm nhiều hình thức tinh vi hơn, bao gồm:

• Đạo văn nguyên văn (Verbatim plagiarism): Sao chép y nguyên ngôn ngữ của người khác mà không trích dẫn nguồn. Đây là hình thức đạo văn trắng trợn nhất và thường dễ bị phát hiện.
• Đạo văn khảm (Mosaic plagiarism): Pha trộn các đoạn văn sao chép với các đoạn văn tự viết, tạo ra một tác phẩm “chắp vá” từ nhiều nguồn khác nhau. Hình thức này khó phát hiện hơn đạo văn nguyên văn vì nó đòi hỏi người đọc phải so sánh kỹ lưỡng với các nguồn gốc.
• Diễn giải (Paraphrasing): Viết lại ý tưởng của người khác bằng ngôn ngữ của mình mà không ghi công. Mặc dù có sự thay đổi về ngôn ngữ, nhưng việc sử dụng ý tưởng gốc mà không trích dẫn vẫn được coi là đạo văn.
• Tự đạo văn (Self-plagiarism): Tái sử dụng các tác phẩm đã công bố trước đó của mình mà không thông báo rõ ràng. Mặc dù không phải là hành vi “trộm cắp” ý tưởng từ người khác, tự đạo văn vẫn bị coi là không trung thực vì nó làm sai lệch hồ sơ khoa học và không đóng góp vào tri thức mới (Roig, 2010). Tự đạo văn có nhiều hình thức, bao gồm:
  • Xuất bản trùng lặp (Duplicate publication): Gửi một bản thảo giống hệt hoặc gần giống hệt nhau cho nhiều tạp chí.
  • Xuất bản mở rộng (Augmented publication): Thêm dữ liệu mới vào một công trình đã xuất bản trước đó và công bố lại nó dưới một tiêu đề khác.
  • Xuất bản phân đoạn (Segmented publication): Chia một công trình nghiên cứu lớn thành nhiều bài báo nhỏ hơn để tăng số lượng công bố.
  • Tái chế văn bản (Text recycling): Sử dụng lại các đoạn văn lớn từ các tác phẩm đã xuất bản trước đó trong một bản thảo mới.
• Đạo văn trên mạng (Cyber plagiarism): Sao chép nội dung từ internet mà không ghi công. Với sự phát triển của internet, hình thức đạo văn này ngày càng trở nên phổ biến.
• Đạo văn hình ảnh (Image plagiarism): Sử dụng hình ảnh hoặc video mà không có sự cho phép hoặc trích dẫn nguồn thích hợp.

Phát Hiện và Phòng Ngừa Đạo Văn

Công cụ và Phương pháp Phát Hiện

Việc phát hiện đạo văn ngày càng trở nên dễ dàng hơn nhờ sự ra đời của các công cụ phần mềm chuyên dụng như iThenticate, Turnitin và Plagiarism.org (Dhammi & Haq, 2016). Các công cụ này so sánh văn bản của một bản thảo với một cơ sở dữ liệu khổng lồ gồm các tài liệu đã xuất bản, bao gồm sách, bài báo khoa học và nội dung web. Chúng có thể xác định các đoạn văn trùng lặp hoặc tương tự, giúp các biên tập viên và nhà nghiên cứu phát hiện các trường hợp đạo văn tiềm ẩn. Để đảm bảo bài viết của bạn không gặp phải tình trạng đạo văn và đạt chất lượng tốt nhất, bạn có thể tham khảo các dịch vụ chỉnh sửa đạo văn hiện nay.

Tuy nhiên, các công cụ phần mềm không phải là giải pháp hoàn hảo. Đạo văn khảm và diễn giải có thể khó phát hiện hơn bằng các công cụ tự động. Kinh nghiệm và sự quen thuộc với lĩnh vực nghiên cứu là rất quan trọng trong việc xác định các trường hợp đạo văn tinh vi. Các nhà phản biện và độc giả có kinh nghiệm thường có thể nhận ra các dấu hiệu của đạo văn, chẳng hạn như phong cách viết không nhất quán, lập luận không mạch lạc hoặc thiếu các trích dẫn quan trọng.

Các Biện Pháp Phòng Ngừa

Phòng ngừa là chìa khóa để tránh đạo văn. Dhammi và Haq (2016) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hành viết trung thực và ghi công đầy đủ cho tất cả các nguồn thông tin. Các biện pháp phòng ngừa cụ thể bao gồm:

• Trích dẫn tất cả các nguồn: Ghi rõ nguồn gốc của tất cả các ý tưởng, dữ liệu và ngôn ngữ không phải của riêng bạn. Sử dụng các phong cách trích dẫn phù hợp (ví dụ: APA, MLA, Chicago) và tuân thủ nhất quán trong toàn bộ tài liệu.
• Sử dụng dấu ngoặc kép cho các trích dẫn trực tiếp: Khi sao chép nguyên văn ngôn ngữ của người khác, hãy đặt nó trong dấu ngoặc kép và cung cấp trích dẫn nguồn.
• Diễn giải cẩn thận: Khi diễn giải ý tưởng của người khác, hãy đảm bảo rằng bạn hiểu rõ ý nghĩa của nó và viết lại nó bằng ngôn ngữ của riêng bạn. Tránh chỉ thay đổi một vài từ hoặc cụm từ, vì điều này vẫn có thể bị coi là đạo văn.
• Xin phép khi cần thiết: Nếu bạn muốn sử dụng một phần đáng kể của một tác phẩm đã xuất bản, chẳng hạn như một đoạn văn dài, một bảng hoặc một hình ảnh, hãy xin phép từ chủ sở hữu bản quyền (thường là nhà xuất bản).
• Tránh tự đạo văn: Không tái sử dụng các tác phẩm đã công bố trước đó của bạn mà không thông báo rõ ràng. Nếu bạn cần sử dụng lại một phần của một tác phẩm cũ, hãy trích dẫn nó như bất kỳ nguồn nào khác. Để có thêm kinh nghiệm trong quá trình viết bài và tránh đạo văn, bạn có thể tham khảo kinh nghiệm viết tiểu luận ở trường đại học.

Bảng 1 trong bài viết của Dhammi và Haq (2016) tóm tắt các việc nên làm và không nên làm để tránh đạo văn, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ghi công, trích dẫn thích hợp và xin phép khi cần thiết.

Xử Lý Đạo Văn

Đạo văn bị coi là một hành vi gian lận học thuật nghiêm trọng và có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng. Các tổ chức học thuật, hiệp hội chuyên nghiệp và nhà xuất bản có thể áp dụng các hình phạt khác nhau, bao gồm:

• Từ chối bài báo: Nếu đạo văn được phát hiện trong một bản thảo đang được xem xét để xuất bản, biên tập viên có thể từ chối bài báo.
• Rút lại bài báo: Nếu đạo văn được phát hiện trong một bài báo đã xuất bản, nhà xuất bản có thể rút lại bài báo, thông báo công khai rằng bài báo đó không còn được coi là hợp lệ.
• Đình chỉ hoặc trục xuất: Các tổ chức học thuật có thể đình chỉ hoặc trục xuất sinh viên hoặc giảng viên bị phát hiện đạo văn.
• Mất uy tín: Đạo văn có thể làm tổn hại nghiêm trọng đến danh tiếng của một nhà khoa học và ảnh hưởng đến cơ hội nghề nghiệp của họ. Nghiêm trọng hơn, nó có thể ảnh hưởng đến quá trình bảo vệ luận văn và sự nghiệp sau này.

Ủy ban Đạo đức Xuất bản (COPE) cung cấp các hướng dẫn chi tiết về cách xử lý các trường hợp đạo văn. Các biên tập viên có nghĩa vụ điều tra các cáo buộc đạo văn và thực hiện các hành động thích hợp, bao gồm thông báo cho người sử dụng lao động của tác giả và rút lại bài báo nếu đạo văn được xác nhận.

Kết luận

Bài viết của Dhammi và Haq (2016) cung cấp một cái nhìn tổng quan toàn diện về đạo văn, một vấn đề nghiêm trọng trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học. Bài viết đã làm rõ các hình thức đạo văn khác nhau, từ sao chép nguyên văn đến tự đạo văn tinh vi, và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát hiện và phòng ngừa. Việc sử dụng các công cụ phần mềm, sự cẩn trọng của các nhà phản biện và việc tuân thủ các tiêu chuẩn đạo đức trong viết lách là những yếu tố then chốt trong việc duy trì tính toàn vẹn của tri thức.

Tóm lại, đạo văn không chỉ là một hành vi gian lận mà còn là một sự vi phạm các nguyên tắc đạo đức cơ bản của nghiên cứu khoa học. Việc nâng cao nhận thức về vấn đề này và khuyến khích các tác giả tuân thủ các tiêu chuẩn cao nhất về tính trung thực và trách nhiệm là rất quan trọng để bảo vệ uy tín của khoa học và thúc đẩy sự tiến bộ của tri thức. Như Albert Einstein đã nói, “Không phải trí tuệ tạo nên một nhà khoa học vĩ đại, mà là phẩm chất.”

Download Nghiên cứu khoa học: What Is Plagiarism And How To Avoid It?