Phân Tích Tác Động Kinh Tế Của Chính Sách Thuế Quan Trump Đối Với Thương Mại Quốc Tế

Phân Tích Tác Động Kinh Tế Của Chính Sách Thuế Quan Trump Đối Với Thương Mại Quốc Tế

Tóm tắt

Nghiên cứu này tập trung phân tích sâu rộng về tác động kinh tế của chính sách thuế quan do chính quyền Tổng thống Donald Trump áp đặt trong nhiệm kỳ thứ hai, bắt đầu từ năm 2025. Chính sách này, với đặc trưng là thuế quan cơ bản 10% đối với hầu hết hàng hóa nhập khẩu và mức thuế suất cao hơn đáng kể đối với các đối tác thương mại chủ chốt (đặc biệt là 54% đối với hàng hóa từ Trung Quốc), đã tạo ra những biến động lớn trong cả nền kinh tế Mỹ và hệ thống thương mại toàn cầu.

Kết quả nghiên cứu cho thấy chính sách thuế quan này mang lại những tác động trái chiều. Về mặt tích cực, nó thúc đẩy sản xuất trong nước và gia tăng nguồn thu ngân sách cho chính phủ Mỹ. Tuy nhiên, mặt trái của chính sách này là sự gia tăng đáng kể lạm phát, gây áp lực lên chi phí sinh hoạt của người dân Mỹ, ước tính mỗi hộ gia đình phải gánh thêm chi phí khoảng 5.200 USD mỗi năm.

Không chỉ dừng lại ở tác động trong nước, chính sách thuế quan của Mỹ còn kích hoạt các biện pháp trả đũa từ các đối tác thương mại, làm gia tăng căng thẳng thương mại quốc tế. Điều này dẫn đến sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, đe dọa tăng trưởng kinh tế và làm tăng nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu. Bên cạnh đó, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cũng có xu hướng thay đổi, gây ảnh hưởng đến cấu trúc sản xuất toàn cầu, đặc biệt là đối với các nền kinh tế mới nổi như Việt Nam, vốn phụ thuộc lớn vào hoạt động xuất khẩu.

Nghiên cứu này đi sâu vào phân tích cơ chế tác động của chính sách thuế quan, đánh giá các hệ lụy kinh tế đa chiều và đề xuất những hàm ý chính sách quan trọng trong bối cảnh thương mại quốc tế đang có nhiều biến động.

Nội dung chính

1. Tổng quan về chính sách thuế quan của chính quyền Trump

Ngay sau khi nhậm chức vào tháng 1 năm 2025, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã nhanh chóng hiện thực hóa cam kết tranh cử “Nước Mỹ trên hết” bằng việc công bố bản ghi nhớ “Chính sách thương mại nước Mỹ trên hết”. Văn bản này đặt nền móng cho một loạt các biện pháp thuế quan mới, thể hiện rõ quan điểm của chính quyền mới về thương mại quốc tế. Chính sách này không chỉ đơn thuần là một công cụ kinh tế mà còn mang đậm dấu ấn chính trị, phản ánh quyết tâm tái định hình cán cân thương mại quốc tế theo hướng có lợi hơn cho nước Mỹ, ít nhất là theo góc nhìn của chính quyền Trump.

Chiến lược thuế quan của ông Trump được xây dựng dựa trên nguyên tắc “thuế quan đối ứng”, một phương pháp tính toán phức tạp dựa trên mức độ thâm hụt thương mại song phương giữa Mỹ và từng quốc gia. Công thức cụ thể được áp dụng để xác định mức thuế suất như sau: lấy giá trị thâm hụt thương mại hàng hóa của Mỹ với một quốc gia, chia cho tổng giá trị hàng hóa nhập khẩu từ quốc gia đó vào Mỹ, sau đó chia kết quả cho 2 và làm tròn lên.

Ví dụ điển hình là trường hợp Trung Quốc, quốc gia có thâm hụt thương mại hàng hóa lớn nhất với Mỹ. Với mức thâm hụt thương mại hàng hóa khoảng 295 tỷ USD và tổng giá trị hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ là 440 tỷ USD, công thức tính toán đã cho ra mức thuế suất áp dụng cho hàng hóa Trung Quốc lên tới 34%. Tuy nhiên, trên thực tế, mức thuế cuối cùng áp lên hàng hóa Trung Quốc còn cao hơn nhiều, cho thấy có thể có những yếu tố khác được chính quyền Trump cân nhắc ngoài công thức này.

Việc áp dụng công thức “thuế quan đối ứng” đã dẫn đến sự khác biệt đáng kể về mức thuế suất áp dụng cho các đối tác thương mại khác nhau của Mỹ. Theo đó, Trung Quốc phải chịu mức thuế cao nhất là 54%, tiếp theo là Việt Nam (46%), Ấn Độ (26%), Nhật Bản (24%) và Liên minh châu Âu (EU) là 20%. Bên cạnh đó, chính quyền Trump còn áp dụng một mức thuế cơ bản 10% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, bất kể nguồn gốc xuất xứ. Ngoài ra, một số biện pháp đặc biệt khác cũng được triển khai, như thuế 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu, nhằm mục tiêu bảo vệ và thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp kim loại nội địa Mỹ.

Đáng chú ý, căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc leo thang đến mức Tổng thống Trump đe dọa áp thuế lên tới 104% đối với hàng hóa Trung Quốc nếu Bắc Kinh không chịu rút lại các biện pháp trả đũa. Động thái này cho thấy quyết tâm của chính quyền Trump trong việc gây áp lực tối đa lên Trung Quốc, đẩy quan hệ thương mại song phương đến bờ vực đối đầu chưa từng có trong lịch sử hiện đại. Một quan chức Nhà Trắng trên kênh CNBC đã xác nhận rằng tổng mức thuế mà Mỹ có thể áp lên hàng hóa Trung Quốc có thể chạm ngưỡng 104%, một con số gây chấn động giới kinh tế và thương mại quốc tế.

2. Lập luận của chính quyền Trump đằng sau chính sách thuế quan

Lý lẽ mà chính quyền Trump đưa ra để biện minh cho các chính sách thuế quan của mình khá đơn giản và trực diện. Họ cho rằng nếu các công ty Mỹ phải đối mặt với thuế quan và các rào cản thương mại khác khi muốn xuất khẩu hàng hóa sang một quốc gia khác, thì hàng hóa nhập khẩu từ quốc gia đó vào Mỹ cũng phải chịu mức thuế tương xứng. Quan điểm này dựa trên sự bất bình đẳng trong quan hệ thương mại, khi Mỹ cho rằng các đối tác thương mại đang được hưởng lợi không công bằng từ việc tiếp cận thị trường Mỹ mà không phải chịu những rào cản tương tự.

Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer, một trong những kiến trúc sư chính của chính sách thuế quan, đã nhiều lần khẳng định rằng thuế quan là một công cụ hữu hiệu để “đưa hoạt động sản xuất trở lại Mỹ”. Chính quyền Trump tin rằng việc áp thuế nhập khẩu sẽ làm tăng chi phí hàng hóa nhập khẩu, từ đó khuyến khích các doanh nghiệp Mỹ chuyển hoạt động sản xuất về nước, tạo thêm việc làm và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nội địa.

Tổng thống Trump thậm chí còn mô tả thâm hụt thương mại là một “tình trạng khẩn cấp quốc gia”, cho thấy mức độ nghiêm trọng mà chính quyền ông gán cho vấn đề này. Ông tin rằng các biện pháp thuế quan mạnh tay là cần thiết để giải quyết tình trạng thâm hụt thương mại, và hành động của ông sẽ mở ra một “thời kỳ hoàng kim của nước Mỹ”. Lời hứa này đã thu hút sự ủng hộ của một bộ phận cử tri Mỹ, đặc biệt là những người lao động trong các ngành công nghiệp truyền thống đã bị ảnh hưởng bởi quá trình toàn cầu hóa.

3. Tác động trực tiếp đến kinh tế Mỹ

Chính sách thuế quan của Tổng thống Trump đã tạo ra những tác động đa chiều và phức tạp đối với nền kinh tế Mỹ. Bên cạnh những cơ hội nhất định cho một số ngành sản xuất trong nước, chính sách này cũng đồng thời tạo ra không ít thách thức đáng kể, đặc biệt là đối với người tiêu dùng và các doanh nghiệp phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

3.1. Tác động đến người tiêu dùng và chi phí sinh hoạt

Một trong những tác động trực tiếp và dễ nhận thấy nhất của việc áp thuế quan là sự gia tăng giá cả hàng hóa nhập khẩu. Điều này trực tiếp làm tăng gánh nặng chi tiêu cho người tiêu dùng Mỹ, khi họ phải trả nhiều tiền hơn cho các sản phẩm hàng ngày, từ hàng tiêu dùng thông thường đến các mặt hàng thiết yếu. Trung tâm Tiến bộ Mỹ (CAP) đã ước tính rằng chính sách thuế quan của ông Trump có thể khiến mỗi hộ gia đình Mỹ mất trung bình khoảng 5.200 USD mỗi năm. Đây là một khoản chi phí không nhỏ, đặc biệt gây áp lực lên các hộ gia đình có thu nhập thấp và trung bình, những người vốn đã phải vật lộn với chi phí sinh hoạt ngày càng tăng.

Những hành động áp thuế và các biện pháp trả đũa thương mại đã gây ra những thiệt hại đáng kể cho nền kinh tế Mỹ, bao gồm khả năng làm tăng giá điện, ô tô, hàng tiêu dùng và nhiều mặt hàng khác. Sự gia tăng chi phí này không chỉ ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà còn khiến các doanh nghiệp Mỹ gặp khó khăn hơn trong việc cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. Giá cả của nhiều mặt hàng thiết yếu dự kiến sẽ tăng cao, từ thực phẩm đóng hộp, đồ uống đến các sản phẩm tiêu dùng thông thường như quần áo, giày dép, đồ gia dụng…

Đặc biệt, ngành công nghiệp ô tô được dự báo sẽ chịu tác động nặng nề. Giá xe ô tô có thể tăng tới 3.000 USD cho mỗi chiếc, trong bối cảnh giá trung bình của một chiếc xe mới tại Mỹ vào năm trước đã ở mức khá cao là 48.000 USD. Sự gia tăng giá xe sẽ làm giảm sức mua của người tiêu dùng, ảnh hưởng đến doanh số bán hàng của các nhà sản xuất ô tô và các ngành công nghiệp liên quan. Bên cạnh đó, giá rau quả, vốn chủ yếu được nhập khẩu từ Mexico, cũng được dự đoán sẽ tăng cao do thuế quan, gây ảnh hưởng đến bữa ăn hàng ngày của người dân Mỹ.

Tiến sĩ Ihsan Alkhatib, Giáo sư Đại học Murray State, bày tỏ lo ngại: “Nếu Mỹ áp thuế 25%, điều xảy ra là các nhà sản xuất ở Mỹ sẽ giảm khả năng cạnh tranh, cộng thêm việc chi phí sản xuất cao hơn sẽ đẩy giá tiêu dùng tăng theo, và cuối cùng, chính người Mỹ sẽ phải chi nhiều tiền hơn”.

3.2. Tác động đến doanh nghiệp Mỹ và sản xuất nội địa

Đối với các doanh nghiệp Mỹ, tác động từ chính sách thuế quan rất phức tạp và khác nhau tùy theo ngành nghề và mô hình kinh doanh. Một mặt, các ngành sản xuất trong nước như thép, nhôm và công nghệ cao có thể được hưởng lợi từ sự bảo hộ của chính phủ. Mức thuế cao đối với hàng nhập khẩu sẽ giúp các sản phẩm nội địa trở nên cạnh tranh hơn về giá, từ đó kích thích nhu cầu tiêu dùng hàng hóa sản xuất trong nước. Chính sách này được kỳ vọng sẽ giúp hồi phục ngành sản xuất của Mỹ trong một số lĩnh vực chiến lược, như chất bán dẫn, xe điện và năng lượng tái tạo, khi các công ty có xu hướng tập trung đầu tư sản xuất tại Mỹ để tránh bị đánh thuế nhập khẩu.

Thuế quan cũng mang lại một lợi ích khác cho chính phủ Mỹ, đó là tăng nguồn thu thuế. Theo phân tích của Tax Foundation, một viện nghiên cứu chính sách thuế uy tín của Mỹ, nếu chính sách thuế quan được thực hiện theo kế hoạch, Mỹ có thể chứng kiến mức tăng thu thuế lên tới 1.100 tỷ USD từ năm nay đến năm 2034. Nguồn thu này có thể được sử dụng để giảm thâm hụt ngân sách, đầu tư vào cơ sở hạ tầng hoặc các chương trình xã hội khác. Bên cạnh đó, một số nhà phân tích cho rằng nhiều quốc gia có thể sẽ phải nhượng bộ trong các cuộc đàm phán thương mại để tránh đối đầu trực tiếp với Mỹ trong cuộc chiến thuế quan.

Tuy nhiên, mặt trái của chính sách thuế quan đối với doanh nghiệp Mỹ cũng không hề nhỏ. Nhiều doanh nghiệp Mỹ phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu hoặc chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ phải đối mặt với chi phí sản xuất tăng cao. Đặc biệt, các doanh nghiệp trong các ngành công nghiệp như ô tô, điện tử và hàng tiêu dùng sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Việc tăng giá nguyên liệu đầu vào do thuế quan sẽ làm giảm lợi nhuận của doanh nghiệp, thậm chí có thể khiến một số doanh nghiệp phải thu hẹp quy mô sản xuất hoặc đóng cửa. Giới doanh nghiệp Mỹ cũng bày tỏ lo ngại rằng sự bất ổn do các mối đe dọa áp thuế và chính sách thương mại thay đổi liên tục của chính quyền Trump đang bắt đầu ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều ngành sản xuất. Người tiêu dùng có xu hướng cắt giảm chi tiêu, từ hàng hóa thiết yếu đến du lịch, dẫn đến nguy cơ suy giảm doanh thu và mất việc làm trong nhiều ngành kinh tế.

3.3. Tác động đến việc làm và tăng trưởng kinh tế

Về mặt tác động đến việc làm và tăng trưởng kinh tế, các dự báo chủ yếu nghiêng về phía tiêu cực. Ông Warwick McKibbin, thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, phân tích rằng nếu Mỹ áp dụng mức thuế 25% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mexico và Canada, GDP của Mỹ sẽ giảm khoảng 200 tỷ USD trong 4 năm nhiệm kỳ của Tổng thống Trump. Báo cáo của viện này cũng ước tính rằng chính sách thuế quan sẽ làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế của Mỹ khoảng 0,2% mỗi năm từ năm 2026 đến 2029.

Bà Diane Swonk, nhà kinh tế trưởng tại công ty kiểm toán KPMG, cảnh báo rằng căng thẳng thương mại tiếp tục leo thang có thể đẩy nền kinh tế Mỹ đến bờ vực suy thoái nghiêm trọng, với nguy cơ cao xuất hiện tình trạng đình lạm (lạm phát cao và suy thoái kinh tế đồng thời), tương tự như những gì đã từng xảy ra trong thời kỳ Đại suy thoái và những năm 1970.

Các nhà kinh tế của Ngân hàng Goldman Sachs cũng nhận định: “Tuyên bố từ Nhà Trắng cho thấy họ sẵn sàng chấp nhận tình trạng suy yếu kinh tế trong ngắn hạn để theo đuổi các chính sách của mình”. Điều này cho thấy chính quyền Trump có thể đã lường trước những tác động tiêu cực ngắn hạn của chính sách thuế quan, nhưng vẫn quyết tâm theo đuổi mục tiêu tái cấu trúc nền kinh tế Mỹ trong dài hạn, ngay cả khi phải trả giá bằng sự suy giảm kinh tế trước mắt.

4. Tác động đến các đối tác thương mại và thương mại toàn cầu

Chính sách thuế quan của Tổng thống Trump không chỉ giới hạn trong phạm vi nền kinh tế Mỹ mà còn tạo ra những tác động sâu rộng đối với các đối tác thương mại và cả hệ thống thương mại toàn cầu. Sự leo thang căng thẳng thương mại giữa Mỹ và các đối tác chủ chốt đã làm thay đổi cục diện thương mại quốc tế, đe dọa trật tự thương mại tự do đã được xây dựng trong nhiều thập kỷ qua.

4.1. Tác động đến Trung Quốc và các nước châu Á

Trung Quốc, với tư cách là đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ và cũng là quốc gia phải chịu mức thuế quan cao nhất, chắc chắn là một trong những quốc gia chịu tác động nặng nề nhất. Việc Mỹ áp thuế lên tới 54% đối với hàng hóa Trung Quốc, và thậm chí có thể tăng lên 104% nếu Bắc Kinh không rút lại các biện pháp trả đũa, đã gây ra phản ứng mạnh mẽ từ phía Trung Quốc. Bắc Kinh đã đáp trả bằng việc áp thuế 34% lên toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ và hạn chế xuất khẩu một số loại đất hiếm – nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghệ cao.

Theo các nhà phân tích, chính sách thuế quan của ông Trump có thể gây tổn hại cho Trung Quốc bằng “sự phong tỏa toàn diện”. Với giá trị hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ năm 2024 ước tính khoảng 440 tỷ USD, mức thuế cao này có thể làm giảm đáng kể lượng hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến các ngành sản xuất định hướng xuất khẩu và gây ra tình trạng mất việc làm tại quốc gia này.

Đối với các nước châu Á khác, bao gồm Việt Nam, tác động cũng không kém phần nghiêm trọng. Với mức thuế 46% áp dụng cho hàng hóa Việt Nam, đây được xem là “mức không tưởng trong bất kỳ kịch bản ứng phó nào với thuế quan của Mỹ”. Các chuyên gia cho rằng, các quốc gia này có rất ít lựa chọn ngoài việc cố gắng giảm thiểu tác động kinh tế và hy vọng vào việc Washington sẽ xem xét miễn trừ thuế quan cho một số mặt hàng nhất định. Các nhà xuất khẩu ô tô Nhật Bản bị đánh thuế suất qua lại 24%, và Hàn Quốc bị áp thuế suất 25% cũng đã phải lên kế hoạch thực hiện các biện pháp khẩn cấp để hỗ trợ các doanh nghiệp bị ảnh hưởng. Trong bối cảnh này, việc hiểu rõ hơn về xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trở nên quan trọng hơn bao giờ hết để có những điều chỉnh phù hợp.

4.2. Tác động đến EU và các đồng minh truyền thống của Mỹ

Liên minh châu Âu (EU), một đồng minh thương mại truyền thống của Mỹ, cũng không tránh khỏi tác động tiêu cực từ chính sách thuế quan của chính quyền Trump. Với mức thuế 20% áp đặt lên hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, EU đã có phản ứng mạnh mẽ. EU đã đáp trả bằng cách áp thuế với 26 tỷ euro (tương đương 28 tỷ đô la Mỹ) hàng hóa của Mỹ, bao gồm rượu bourbon, khiến Tổng thống Trump đe dọa sẽ áp thuế 200% đối với rượu vang của châu Âu. Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu Christine Lagarde đã phát biểu: “Châu Âu cần phải hành động ngay bây giờ và đẩy nhanh nỗ lực cải cách kinh tế để cạnh tranh trong thế giới đảo ngược. Mọi người đều được hưởng lợi từ một bá chủ Mỹ với cam kết theo đuổi một trật tự đa phương dựa trên luật lệ. Ngày nay, chúng ta phải đối mặt với việc đóng cửa, phân mảnh và bất ổn”.

Các nước thành viên EU cũng đã tìm cách phản ứng riêng lẻ để bảo vệ lợi ích quốc gia. Ví dụ, Pháp, Tây Ban Nha và Italy đã tìm cách loại rượu vang và rượu mạnh khỏi danh sách hàng hóa bị áp thuế để bảo vệ ngành sản xuất rượu vang truyền thống của họ. Canada, một đối tác thương mại quan trọng khác của Mỹ, cũng đã áp thuế 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu từ Mỹ. Bộ trưởng Tài chính Canada Dominic LeBlanc tuyên bố nước này sẽ có “biện pháp quyết liệt để bảo vệ nền kinh tế” trước các biện pháp bảo hộ thương mại của Mỹ.

4.3. Những biện pháp trả đũa và hệ quả đối với hệ thống thương mại toàn cầu

Làn sóng thuế quan từ Mỹ đã châm ngòi cho một loạt các biện pháp trả đũa từ các đối tác thương mại, tạo ra nguy cơ bùng nổ một cuộc chiến thương mại toàn cầu. Ông Antonio Fatas, nhà kinh tế vĩ mô tại trường kinh doanh INSEAD ở Pháp và cũng là cố vấn của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nhận định: “Tôi cho rằng nền kinh tế Mỹ và toàn cầu sẽ diễn biến theo hướng xấu đi, bất ổn hơn và thậm chí có khả năng sẽ tiến tới suy thoái toàn cầu. Chúng ta đang tiến tới một thế giới tồi tệ hơn với tất cả mọi người bởi nền kinh tế hoạt động kém hiệu quả”.

Ông Olu Sonola, giám đốc nghiên cứu kinh tế Mỹ tại công ty Fitch Ratings, nhận xét: “Theo thuế quan toàn cầu mà ông Trump vừa áp đặt, thuế quan của Mỹ với toàn bộ hàng nhập khẩu sẽ tăng lên mức 22% – thuế suất cao nhất kể từ năm 1910. Đây là một động thái làm thay đổi cuộc chơi, không chỉ với nền kinh tế Mỹ mà với nền kinh tế toàn cầu. Nhiều quốc gia có thể sẽ xảy ra suy thoái”.

Các nhà phân tích cảnh báo rằng chính sách thuế quan của ông Trump có nguy cơ phá hủy trật tự thương mại tự do toàn cầu mà chính Mỹ đã đi tiên phong xây dựng kể từ sau Thế chiến thứ hai. Trong những tháng tới, tác động rõ ràng nhất sẽ là giá cả hàng hóa tăng lên và nhu cầu tiêu dùng giảm sút, gây ảnh hưởng tiêu cực đến người tiêu dùng và doanh nghiệp tại hầu hết các nền kinh tế trên thế giới. Trong bối cảnh này, sự hiểu biết về vai trò của người tiêu dùng càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

5. Mối quan hệ giữa thuế quan và chuỗi cung ứng toàn cầu

Chính sách thuế quan của Tổng thống Trump không chỉ ảnh hưởng đến dòng chảy thương mại hàng hóa mà còn có tác động sâu sắc đến cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, một yếu tố then chốt trong nền kinh tế hiện đại. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, các chuỗi cung ứng đã trở nên phức tạp và phân tán trên nhiều quốc gia, nhằm tối ưu hóa chi phí và hiệu quả sản xuất.

5.1. Tác động đến chuỗi cung ứng và chiến lược tái định vị sản xuất

Chính sách thuế quan cao đe dọa làm gián đoạn các chuỗi cung ứng đã được xây dựng và tối ưu hóa trong nhiều thập kỷ qua. Tiến sĩ Phạm Sỹ Thành chỉ ra rằng mối lo ngại lớn nhất của chính sách thuế quan không chỉ nằm ở những tác động ngắn hạn như suy giảm GDP, tăng trưởng việc làm hay thu nhập, mà còn ở sự thay đổi toàn bộ cấu trúc của nền kinh tế: “Mỹ là đầu tàu của chuỗi giá trị, của toàn bộ chuỗi cung ứng nên tác động đáng lo ngại nhất không nằm ở thương mại mà nằm ở sự thay đổi toàn bộ cấu trúc của nền kinh tế đó ở đằng sau”.

Việc phá vỡ chuỗi cung ứng đã giúp kiểm soát giá cả hàng hóa tiêu dùng trong nhiều năm qua có thể dẫn đến một thế giới mà lạm phát có xu hướng “nóng” hơn mức 2%, mức mục tiêu mà các ngân hàng trung ương hiện đang đồng thuận là có thể kiểm soát được. Điều này có thể gây ra áp lực lớn lên chính sách tiền tệ toàn cầu, buộc các ngân hàng trung ương phải duy trì lãi suất ở mức cao hơn trong thời gian dài hơn để kiểm soát lạm phát, gây ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế.

Các doanh nghiệp toàn cầu có thể buộc phải tái cơ cấu chuỗi cung ứng của họ để thích ứng với môi trường thuế quan mới. Điều này có thể dẫn đến nhiều hệ quả, bao gồm việc di dời sản xuất từ các quốc gia chịu thuế quan cao sang các quốc gia khác, tìm kiếm nguồn cung nguyên liệu và linh kiện thay thế, hoặc thậm chí là tái định vị toàn bộ hoạt động sản xuất về nước Mỹ hoặc các quốc gia khác ít chịu ảnh hưởng bởi thuế quan. Để hiểu rõ hơn về cách các doanh nghiệp quản lý dòng chảy hàng hóa và thông tin, chúng ta có thể tham khảo thêm về khái niệm quản trị chuỗi cung ứng.

5.2. Vai trò của FDI và cấu trúc lại sản xuất toàn cầu

Chính sách thuế quan cao kết hợp với việc hạ thuế thu nhập doanh nghiệp trong nước của Mỹ có thể dẫn đến những thay đổi đáng kể trong dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Tiến sĩ Phạm Sỹ Thành lưu ý: “Lần này, trong tuyên bố ông Trump sử dụng thêm 2 công cụ. Ngoài áp mức thuế quan mới thì việc hạ thuế thu nhập doanh nghiệp trong nước xuống, có thể hạ xuống 15%, tức là thấp hơn cả của chúng ta. Về cơ bản dẫn đến hệ quả là công nghệ sẽ không đi ra bên ngoài mà sẽ về Mỹ sản xuất. Không còn khái niệm phương Đông sản xuất mà phương Tây tiêu thụ nữa. Đấy là sự tái cấu trúc thay đổi sâu sắc. Thuế quan không chỉ thay đổi dòng chảy của chuỗi cung ứng”. Để hiểu rõ hơn về quá trình ra quyết định trong bối cảnh này, chúng ta có thể tìm hiểu về bản chất, vai trò và chức năng của quyết định trong quản trị.

Chính sách này có thể khuyến khích các công ty đa quốc gia chuyển hoạt động sản xuất và đầu tư trở lại Mỹ, tận dụng lợi thế về thuế thấp và tránh được các rào cản thuế quan. Điều này có thể dẫn đến sự thay đổi lớn trong cấu trúc sản xuất toàn cầu, khi vai trò của các nền kinh tế mới nổi, vốn dựa vào xuất khẩu và thu hút FDI, có thể bị suy giảm. Các quốc gia này cần phải có những chiến lược thích ứng linh hoạt để đối phó với những thay đổi trong dòng vốn FDI và chuỗi cung ứng toàn cầu, nhằm duy trì tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững. Trong quá trình này, vai trò của ngành nông nghiệp trong nền kinh tế quốc dân cũng cần được xem xét một cách cẩn trọng.

Tài liệu tham khảo

1. https://nhandan.vn/chinh-sach-thue-quan-moi-cua-my-voi-nhung-phan-ung-trai-chieu-post865281.html
2. https://nhandan.vn/thue-doi-ung-cua-my-tac-dong-va-giai-phap-thich-ung-post870140.html
3. https://tienphong.vn/5-van-de-truoc-muc-thue-46-my-cong-bo-voi-hang-viet-post1731844.tpo
4. https://thoibaotaichinhvietnam.vn/tong-thong-trump-cong-bo-muc-thue-quan-voi-cac-doi-tac-thuong-mai-lon-cao-nhat-len-toi-54 173758.html
5. https://vneconomy.vn/thue-quan-doi-ung-cua-ong-trump-cu-soc-voi-nen-kinh-te-the-gioi.htm
6. https://vietnamnet.vn/ong-trump-de-doa-thue-104-hang-trung-quoc-cuoc-chien-thuong-mai-len-dinh-diem-2388829.html
7. https://vneconomy.vn/thue-quan-co-di-co-lai-cua-ong-trump-de-doa-kinh-te-toan-cau.htm
8. https://tuoitre.vn/nen-kinh-te-my-se-the-nao-sau-khi-ong-trump-ap-thue-202504031103417.htm
9. https://vtv.vn/the-gioi/nhung-tac-dong-tich-cuc-va-tieu-cuc-tu-lieu-phap-thue-cua-ong-trump-2025031821321647.htm
10. https://vtv.vn/kinh-te/thue-quan-cua-my-anh-huong-ra-sao-den-cac-nuoc-20250403161806441.htm