Khái niệm tài chính doanh nghiệp
Trong nền kinh tế thị trường, để doanh nghiệp có thể thực hiện các hoạt động kinh doanh của mình, đòi hỏi doanh nghiệp phải có một lượng vốn tiền tệ nhất định. Với mỗi doanh nghiệp thì có phương thức tạo lập vốn tiền tệ ban đầu khác nhau phù hợp với từng doanh nghiệp; từ số vốn tiền tệ ban đầu đó, doanh nghiệp xây dựng nhà, xưởng, mua sắm máy móc thiết bị, mua nguyên vật liệu, thuê lao động… để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh. Kết quả của quá trình sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp thu tiền từ bán hàng hóa, sản phẩm. Số tiền thu được, doanh nghiệp sử dụng để chi trả tiền mua sắm tài sản cần thiết phục vụ sản xuất kinh doanh, chi trả tiền lương lao động, nộp thuế cho nhà nước… và phần còn lại là lợi nhuận sau thuế, doanh nghiệp tiếp tục phân phối số lợi nhuận này. Quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ trong doanh nghiệp hợp thành hoạt động tài chính của doanh nghiệp.
Có rất nhiều quan niệm về tài chính doanh nghiệp khác nhau như:
Tài chính doanh nghiệp là tài chính của các pháp nhân kinh tế. [2 -tr.6]. Tài chính doanh nghiệp là hệ thống các quan hệ kinh tế dưới hình thức giá trị nảy sinh trong quá trình phân phối của cải xã hội gắn liền với việc tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ của doanh nghiệp để phục vụ cho yêu cầu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và các nhu cầu chung của xã hội [2 – tr.10]. Quan điểm này đề cập đến tài chính doanh nghiệp chưa thật chính xác và đầy đủ (tài chính doanh nghiệp là tài chính của các pháp nhân kinh tế, vậy tài chính của các doanh nghiệp tư nhân có gọi là tài chính doanh nghiệp không…)
Tài chính doanh nghiệp là “những quan hệ giá trị giữa doanh nghiệp với các chủ thể trong nền kinh tế” [20 – tr.8]. Quan niệm này chưa thể hiện một cách đầy đủ về tài chính doanh nghiệp vì tài chính doanh nghiệp không chỉ là những quan hệ giá trị giữa DN với các chủ thể trong nền kinh tế, nó còn bao gồm cả các quan hệ trong nội bộ doanh nghiệp.
Tài chính doanh nghiệp là hệ thống các quan hệ kinh tế trong phân phối các nguồn tài chính gắn liền với quá trình tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhằm đạt tới mục tiêu nhất định” [13 – tr.125]. Theo tác giả cách hiểu này về tài chính doanh nghiệp đã phản ánh tương đối đầy đủ nhưng còn nhìn nhận dưới góc độ cơ bản sơ khai về tài chính doanh nghiệp.
Tài chính doanh nghiệp là các mối quan hệ phân phối dưới hình thức giá trị gắn liền với việc tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ của doanh nghiệp trong quá trình kinh doanh [12 – tr.15].
Về bản chất, tài chính doanh nghiệp là các quan hệ kinh tế dưới hình thức giá trị nảy sinh gắn liền với việc tạo lập, sử dụng các quỹ tiền tệ của DN trong quá trình hoạt động của DN. Về hình thức “tài chính doanh nghiệp là các quỹ tiền tệ trong quá trình tạo lập, phân phối, sử dụng và vận động gắn liền với hoạt động của DN” (37 – tr.9)
“Tài chính doanh nghiệp thực tế là vận động của vốn doanh nghiệp”, “doanh nghiệp cần tích lũy vốn, sau đó đầu tư vào hoạt động sản xuất và kinh doanh làm số tiền đó tăng lên – tức là tiền sinh tiền. Từ đó, doanh nghiệp có được lợi nhuận thông qua sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, nhà doanh nghiệp không được hưởng toàn bộ lợi nhuận này mà phải phân phối một phần cho ngân sách Nhà nước, nhân viên và cả nội bộ doanh nghiệp. Những hoạt động nói trên đã hình thành nên tài chính doanh nghiệp” [38 – tr.25,tr.7]
Theo nghĩa hiểu thông thường, tài chính doanh nghiệp là những hoạt động tích lũy vốn, sử dụng, đầu tư vốn vào hoạt động sản xuất kinh doanh và làm cho số tiền đó tăng lên.
Tác giả đồng nhất quan niệm về tài chính doanh nghiệp trong giáo trình Tài chính doanh nghiệp của Học viện tài chính: Tài chính doanh nghiệp là các quỹ tiền tệ trong quá trình tạo lập, phân phối, sử dụng và vận động gắn liền với hoạt động của doanh nghiệp. Cụ thể hóa: Tài chính doanh nghiệp là các quỹ tiền tệ, nguồn hình thành các quỹ tiền tệ này, quỹ tiền tệ đó sử dụng để làm gì (mua NVL, TSCĐ, trả lương, mang đầu tư… hay chính là quá trình hình thành nên tài sản) và kết quả của việc sử dụng các quỹ tiền tệ. Như vậy, tài chính doanh nghiệp đề cập đến nguồn vốn, tài sản và lợi nhuận của DN.
